Nel

Rik Wouters (1882-1916), Lezende vrouw

Nel is de grote liefde van Rik Wouters, de Belgische kunstschilder en beeldhouwer. Rik werd geboren in Mechelen op 21 augustus 1882 als Hendrik Emil Wouters. Als hij zes jaar is, sterft zijn moeder. Op twaalfjarige leeftijd gaat hij als houtsnijder bij zijn vader in het meubelatelier werken.

Zelfportret van de jonge Rik Wouters

Hij volgt de plaatselijke academie en uit zich in eerste instantie vooral als beeldhouwer, pas later pakt hij het schilderen op.
Als Rik 17 wordt, gaat hij naar de Brusselse academie en vindt op een feest zijn liefde en model voor het leven: Nel, geboren als Hélène Philomène Lionardine Duerinckx. Zij is zestien en vier jaar jonger dan Rik op het moment dat zij hem leert kennen.

De rood-wit gestreepte jurk waarin Nel zit te lezen heeft wel wat weg van een badjas en keert terug op een ander schilderij, waar Nel tussen rode gordijnen staat. De felle kleuren maken dat Rik tot het Brabantse Fauvisme gerekend wordt.
In het archief van Bibliotheek & Museum van de Literatuur van de Franse gemeenschap in België vond ik nog een aantal aardige foto’s van Nel en Rik. Zelfs één waarop Nel in de gestreepte jurk staat afgebeeld.



In 1905 trouwt het jonge stel en betrekt een klein huisje in Watermaal. Het kunstenaarsleven is geen vetpot. Rik beeldt dit uit met een beeld van Nel getiteld: Huiselijke zorgen (zie links). Rik verkoopt weinig of geen van de beelden en schilderijen die hij maakt. Hij voert daarom werk van anderen uit: voor een porseleinfabrikant, voor de stijlmeubel-makerij van zijn vader, voor andere beeldhouwers en hij boetseert tegen zijn zin portretten. Op een gegeven moment trekken ze uit armoe maar bij de vader van Rik in. Dat bevalt niet goed en zij huren dan weer een eenvoudige woning voor een paar franken per maand.



Het gaat wat beter als Rik een staatsprijs wint waardoor hij weer enkele jaren de huur kan betalen.
Later ontfermt een galeriehouder, Georges Giroux, zich over hem. Sindsdien is hij in ieder geval verzekert van een vast inkomen. Het is de meest productieve periode van Rik waarin Nel veelvuldig geschilderd en ook gebeeldhouwd wordt.





Zittende vrouw bij het venster





Contemplatie, 1911

Misschien is het ook wel de meest gelukkige tijd voor Rik en Nel, waarin het leven zorgeloos geleefd kon worden. In ieder geval straalt het plezier af van het beeld ‘Zot geweld’ of 'De dwaze maagd' van een uitgelaten Nel.

De dwaze maagd, 1912

De dwaze maagd (detail)

Dankzij de foto’s die bewaard zijn gebleven, zien we dat Rik zijn vrouw Nel natuurgetrouw schilderde en beeldhouwde.






Rik met een bezoeker voor één van zijn schilderijen

Rik en Nel Wouters

In 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit en wordt Rik opgeroepen als reservist. Bij gevechten rond Antwerpen wordt hij en zijn compagnie gevangen genomen. En aangezien zij op dat moment op Nederlands grondgebied waren komen ze in een krijgsgevangenenkamp in Zeist terecht. Hij is depressief en heeft last van onophoudelijke hoofdpijn. Met hulp van vrienden komt hij vrij en betrekken Nel en Rik een appartement in Amsterdam.
In 1915 blijkt dat de hoofdpijn veroorzaakt wordt door kanker aan de bovenkaak, achter het oog. De intensieve röntgen- en radiumbestraling bieden echter geen soelaas.
Wel heeft hij nog een expositie in Amsterdam en toont daar het onderstaande schilderij waarbij hij zichzelf heeft afgebeeld met een zwart oogverband.


Nel schrijft:

“Zijn stem klinkt hol en het is pijnlijk hem te zien eten. Hij kan alleen vloeibare dingen naar binnen krijgen, en dan nog slechts, zoals zijn dagelijks verband, door de opening van zijn gebroken kaakbeen. Dit verband achter in zijn mond stinkt en dat vloeibare voedsel doet hem walgen. Het vooruitzicht van de lange slapeloze nachten, in een wanhopige strijd tegen de pijn, maakt hem radeloos. Hij kan niet blijven liggen, wandelt in een kring rond als een gek.”

Nog geen 34 jaar oud, sterft Rik Wouters een pijnlijke dood.

Rik Wouters, zelfportret

Nel blijft nog enkele jaren in Amsterdam wonen, gaat dan terug naar België en hertrouwt een arts en beheert voortaan de artistieke nalatenschap van Rik Wouters

Nel Wouters op latere leeftijd bij De dwaze maagd

Vijf jaar na Nels terugkeer wordt Riks stoffelijk overschot bijgezet op het kerkhof van Watermaal-Bosvoorde, dicht bij zijn huis. In de tuinmur van hun huis liet Nel de steen van Riks graf in Amsterdam inmetselen als herinnering.
Nel overlijdt in 1971, 85 jaar oud.
De overige schilderijen van Rik Wouters waarop Nel lezend is afgebeeld vind je op mijn blog reading and art.