Else

Karl Schmidt-Rottluff (1884-1976) Lesende (1912)

Op het schilderij van Karl Schmidt-Rottluff staat Else Lasker-Schüler afgebeeld. Het kunstwerk is in bezit van Dr. Hermann Gerlinger President van de multinational Carl Zeiss.
De verzameling van Gerlinger bevat veel werken van de expressionistische kunststroming in Duitsland ‘Die Brücke’, waar Schmidt-Rottluff één van de oprichters van was.
Else was zeer trots op het schilderij. Zij omschrijft het in een brief alsvolgt:

“Schmidt-Rottluff hat mich im Zelt sitzend gemalt. … Mein Mund is rot wie eine Dickichtbeere, in meiner Wange schmückt sich der Himmel zum blauen Tanz, aber meine Nase weht nach Osten, eine Kriegsfahne, und meine Kinn ist Speer, ein vergifteter Speer…”

Else Schüler, geboren op 11 februari 1869, was de jongste dochter van de bankier Aäron Schüler uit Wuppertal.
Begin 1894 trouwt zei met de arts, toneelschrijver én schaakmeester Berthold Lasker en verhuist met hem naar Berlijn. Zij volgt kunstlessen en haar eerste gedichten worden gepubliceerd. Else is dan inmiddels een bekende persoonlijkheid in de kunstwereld van Berlijn. Hun zoon Paul wordt in 1899 geboren. Zijn vroege dood in 1927 werpt een schaduw over de rest van haar leven.

Else, tweede van links met haar eerste man Berthold Lasker, daarnaast de zus van Berthold met haar man

Enkele jaren nadat Paul geboren is scheidt Else van Lasker maar zal zijn achternaam wel blijven dragen. Zij hertrouwt met Georg Levin, evenals zij dichter en toneelschrijver, maar ook pianist, componist en de uitgever van het literaire tijdschrift Der Sturm. Dit huwelijk strandt in 1911.
Else blijft wel in Berlijn temidden van haar avant garde vrienden, waaronder Karl Schmidt-Rottluff.
Zij is een opvallende excentrieke verschijning. Gottfried Benn, ook schrijver en dichter en waarschijnlijk haar meest geliefde geliefde schrijft:

"Sie war klein, damals knabenhaft schlank, hatte pechschwarze Haare, kurz geschnitten, was zu der Zeit noch selten war, große rabenschwarze bewegliche Augen mit einem ausweichenden unerklärlichen Blick. Man konnte weder damals noch später mit ihr über die Straße gehen, ohne dass alle Welt stillstand und ihr nachsah: extravagante weite Röcke oder Hosen, unmögliche Obergewänder, Hals und Arme behängt mit auffallendem, unechtem Schmuck..."


Na de machtovername van de NSDAP in 1933 vlucht Else naar Zwiterland; zij was persona non grata, aangezien ze enerzijds joods was en anderzijds duidelijk Entartete Kunst maakte.
In 1934 reist zij verder naar Egypte en vervolgens naar Palestina, waar zij aan het eind van de Tweede Wereldoorlog, levend in armoede, aan een hartaanval overlijdt.

Else Lasker-Schüler was een multi-talent. Naast schrijven maakte zij ook vele tekeningen, die her en der nog in musea bewaard zijn gebleven.
In haar tekeningen komt het sprookjesachtige van haar gedichten en toneelwerken terug.






Karl Schmidt-Rottluff is een Duitse expressionistische kunstschilder. Ook zijn kunst wordt door de Nazi’s betiteld als Entartete Kunst. In 1938 zijn meer dan 600 van zijn werken om die reden in beslag genomen.
Naast het portret van Else Lasker-Schüler nog twee kunstwerken van Schmidt-Rottluff gevonden met lezende figuren, een schilderij en een houtsnede.



Om een indruk te krijgen van de expressionistische schilderkunst van Schmidt-Rottluff hier nog enkele portretten van hem. De eerste afbeelding is een zelfportret.