Lezen in de kunst: Maria Magdalena

Ambrosius Benson (ca. 1495-1550) Maria Magdalena

Het is bijna Pasen. Een afbeelding van Maria Magdalena, de vrouw die volgens de bijbel de eerste persoon was die Jezus na zijn opstanding zag, is daarom wel toepasselijk.

Dit portret van Maria Magdalena is gemaakt door de kunstenaar Ambrosius Benson. Geboren in Lombardije, Noord-Italië en werkend in Brugge vormt Benson een uitzondering op de regel. Veel Noord-Europese kunstenaars trekken in de zestiende eeuw juist naar Italië. Daarentegen komen weinig Italiaanse kunstenaars naar het Noorden. Wellicht vestigt de 23-jarige Benson zich in Brugge vanwege de grote economische en artistieke aantrekkingskracht van deze stad in de zestiende eeuw.
Benson bekleedt verschillende functies binnen het gilde van de beeldenmakers en zadelmakers en is hij twee keer lid van de gemeenteraad. Hieruit kan worden opgemaakt dat hij een gewaardeerd kunstenaar is. Dit blijkt ook uit de twee opdrachten die Benson van het stadsbestuur krijgt voor decoratie van het stadhuis. Daarnaast maakt Benson werken voor de vrije markt. Dat Ambrosius behoorlijk succesvol was blijkt wel uit het feit dat hij soms wel drie stalletjes op de marktplaats huurt om zijn kunstwerken tijdens de jaarmarkten te verkopen.
Regelmatig maakt Benson meerdere schilderijen van hetzelfde onderwerp waarbij de compositie volledig gelijk blijft. Hier nog drie schilderijen van hem van een lezende Maria Magdalena

Ambrosius Benson (ca. 1495-1550)

Ambrosius Benson (ca. 1495-1550)

Soms worden afzonderlijke portretten gemaakt om later in grotere composities te worden opgenomen (zie onderstaand schilderij).

Ambrosius Benson (ca. 1495-1550) Maria met kind en heiligen

Onderstaand schilderij lijkt ook het onderwerp Maria Magdalena te verbeelden maar de omschrijving, jonge vrouw in Orison, een plaats in Spanje, geeft aan dat deze afbeelding waarschijnlijk een andere bestemming had.

Ambrosius Benson (ca. 1495-1550) Jonge vrouw in Orison leest in getijdenboek (1520)

De bijbelse Maria Magdalena is vele malen geschilderd. In de bijbel wordt zij aangeduid als Maria van Magdala, een vissersplaats aan het meer van Galilea. Zij was genezen door Jezus en volgde hem tot aan zijn dood.
Al heel vroeg in de geschiedenis wordt Maria Magdalena ook wel gezien als de zondares uit een ander verhaal in de bijbel, die de voeten van Jezus zalfde met kostbare olie uit een albasten flesje. Op veel middeleeuwse schilderijen zie je dit flesje ook terug.
Pas zeer recent wordt algemeen aangenomen dat Maria Magdalena niet dezelfde vrouw is als de zondares.
Dat Maria Magdalena de bijbel of een ander boek las, is vanzelfsprekend verbeelding van de kunstenaar waarbij hij de persoon plaatst in zijn eigen tijd. Boeken waren er in de eerste eeuw na Christus nog niet. Men schreef op boekrollen van perkament of papyrus of op kleitabletten en wastafeltjes.

Nog een tiental schilderijen gevonden uit de 15e en 16e eeuw met een lezende Maria Magdalena als onderwerp. Hoewel het andere kunstenaars betreft vertonen enkele schilderijen treffende overeenkomsten met die van Ambrosius Benson.