De kleine Johannes in Chicago

John Henry Vanderpoel(1857-1911) Reading woman

Dit schilderij van een lezende vrouw is van John H. Vanderpoel (foto links), geboren in Haarlemmermeer als Johannes van der Poel.
John komt uit een gezin van tien kinderen. Zijn ouders, Jan van der Poel en Maria van Nes, komen uit Rijsoord (gemeente Ridderkerk). Vader Jan was vlasboer. De vlasplant werd verwerkt tot linnen en touw, maar uit het vlas werd ook lijnzaad gewonnen om lijnzaadolie te maken.

Het gezin bewoonde de Burghoeve, een prachtige boerderij die nog niets van zijn oude glorie verloren heeft.


In 1856, een jaar voor de geboorte van Johannes, verhuist het gezin, om onbekende redenen, naar Haarlemmermeer waar de kleine Johannes wordt geboren, het zevende kind in het gezin. Na hem worden nog Elizabeth, Cornelis en Mageltje.
Lang duurt het geluk van dit grote gezin niet. Als Johannes negen jaar is overlijdt zijn moeder.
Zijn vader blijft achter met tien kinderen, de jongste vijf, de oudste zeventien. Hij zit echter niet bij de pakken neer en neemt een jaar later een belangrijke beslissing, die grote gevolgen zal hebben voor zijn kinderen. Hij emigreert met zijn kinderen naar Chicago. Waarom hij deze stap zet, weten we niet. Het getuigt in ieder geval wel van een grote dosis lef. In de stad vindt hij werk als stadsklerk. Wel heel wat anders dan vlas verbouwen op een boerderij in de polder, maar hij heeft in ieder geval werk en kan zijn kinderen laten studeren.
De kleine Johannes wordt voortaan John Henry Vanderpoel genoemd. Bij een worstelpartij op school komt hij heel ongelukkig terecht waardoor hij zijn levenlang kreupel loopt en een klein gedrongen figuur houdt.
Na het gymnasim gaat John naar de kunstacademie, The Art Institute of Chicago. Zijn jongste zusje volgt enkele jaren later dezelfde opleiding.
John is een begaafde leerling en als hij afgestudeerd is, wordt hij al snel gevraagd zelf les te gaan geven op het instituut. Hij staat bekend als een hele goede docent. Eén van zijn leerlingen is Karl Albert Buehr, de kunstenaar uit de vorige aflevering. Georgia O’Keeffe de bekende kunstenares van grote bloemvormen zei later over John H. Vanderpoel: “Hij was één van de weinige échte leraren die ik gekend heb.”
De carrière van John verloopt voorspoedig en hij wordt tenslotte directeur van het Art Instituut te Chicago waar ook zijn jongste zus, Mageltje (Mathilde in Chicago) les gaat geven.

John Vanderpoel (de kleine man in het donkere pak in het midden) als docent temidden van zijn leerlingen

John was beter in tekenen dan in schilderen. Ik heb bijv. wel mooiere schilderijen gezien van lezende vrouwen dan het schilderij van Vanderpoel. Wel aardig vond ik zijn schilderijtje met de titel Greek girl.

Greek girl

Zijn talent kwam echter het best tot uiting in zijn tekeningen:







De laatste tekeningen zijn afkomstig uit zijn lesboek figuurtekenen, The Human Figure, dat, na vele herdrukken, nog steeds wordt uitgegeven(!).
Het is uitgegroeid tot een echt standaardwerk voor kunstenaars dat nog steeds gebruikt wordt. Grappig om te zien hoe de omslag van het boek verandert naarmate de tijd verstrijkt.





Zoals veel Amerikaanse kunstenaars maakt ook John af en toe een reis naar Europa om bijv. in Parijs wat bij te scholen en contacten te leggen met andere kunstenaars. Op één van die reizen gaat hij ook naar Rijsoord waar nog familie van hem woont. Hij logeert bij een nicht die van hem gedaan krijgt dat hij regelmatig terug komt en vrienden meeneemt. Zo ontstaat er in Rijsoord een kleine Amerikaanse kunstenaarskolonie, zoals we die al eerder in Egmond hebben gezien.
John wordt niet oud. Als hij 53 jaar is, krijgt hij een hartaanval en overlijdt.
Na zijn dood zijn er kunstenaarsvrienden die zijn schilderijen willen behouden en een voormalige school groeit uit tot een klein museum, mede doordat oud-leerlingen van hem kunstwerken van henzelf schenken. The Vanderpoel Art Museum bestaat nog steeds en wordt voornamelijk gerund door vrijwilligers.


Brochure van het Vanderpoel museum

Ze zijn in Amerika nog zo gek op de kleine Johannes, dat een tekening van hem van een Hollandse molen in Rijsoord met een kerktorentje op de achtergrond vandaag de dag nog is terug te vinden op koekblikjes in Chicago.